Σάββατο 4 Οκτωβρίου 2008

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΙΠΠΟΣ

Το Νίππος απέχει από τα Χανιά 33 χλμ., βρίσκεται σε υψόμετρο 175 μ. και έχει 230 κατοίκους. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία και την καλλιέργεια αμπελιών και ελιών. Τα σημαντικότερα προϊόντα είναι λάδι, κρασί, σταφίδα και σουλτανίνα.
Υπάρχουν διάφορες εκδοχές ως προς την προέλευση του ονόματος του χωριού. Ο Ξανθουδίδης σχετίζει το όνομα του χωριού με το Ίππος και υποθέτει ότι στην περιοχή θα πρέπει να υπήρχε ιερό αφιερωμένο εις Ίππον και Κόρην, από τη λέξη δε Ιπποκόριο προέρχεται και το όνομα της επαρχίας Ιπποκορώνιον και Αποκόρωνα. Ίσως πάλι στην περιοχή να υπήρχαν παλιά και καλά άλογα.Μια άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι το χωριό λέγεται έτσι επειδή ήταν σε πεδιάδα (Νάπος= πεδιάδα) και με παραφθορά της λέξης έγινε Νίπος. Το χωριό αναφέρεται από τον Barozzi ως Nippo, από τον BasiIicata ως Νipo και από τον "Καστροφύλακα" ως Νipo το 1583.Σύμφωνα με ένα ιστόρημα του 1573 του Θεόδωρου Τρουλλινού, που βρέθηκε στη βιβλιοθήκη της Βιέννης και δημοσιεύτηκε στην Κρητική Εστία (τόμος 9ος σελ. 406), το Νίππος λεγόταν προηγουμένως Ράχη και όταν η Βενετία έστειλε διοικητή το 1550 κάποιο Νίπο, αυτός μετονόμασε τη Ράχη σε Νίπο και έκτισε ανάκτορα, δικαστήρια κ.λ.π.. Ίδρυσε επίσης σχολή φρέρηδων στο χωριό Φέγγη, που από τότε μετονομάστηκε σε Φρές. Το ιστόρημα του Τρουλλινού ίσως να μην ευσταθεί ιστορικά. Εξάλλου και η γλώσσα του δεν είναι εκείνης της εποχής, και ακόμη αν ονομαζόταν πριν Ράχη έπρεπε να αναφέρεται στις απογραφές των ίδιων χρόνων. /Αλλωστε, καθώς είναι γνωστό, οι Ενετοί και οι Τούρκοι μπορεί να παραποίησαν τα ονόματα των χωριών, αλλά δεν μετονόμασαν κανένα. Τα έγραφαν όπως τα άκουγαν.Στο Νίπος υπάρχει βρύση, που λέγεται Ραφιόλι και υποθέτουν πως στο όνομα αυτό διαφαίνεται το όνομα του επισκόπου Ραφαήλ, που ίσως την έκτισε.Οι πρώτοι κάτοικοι ήρθαν από τα /Απτερα, επειδή είχαν πάθει μεγάλες καταστροφές από τις επιδρομές των κουρσάρων. Μάλιστα δύο αδέλφια από κει, οι Κυριάκος και Ραφαήλ Σελλάς, δημιούργησαν αντίστοιχα τα χωριά Κυριακοσέλλια και Νίπο, όπου μάλιστα, σώζεται με το όνομα του δεύτερου, η βρύση Ραφιόλι. Κοντά στη βρύση αυτή υπάρχει μια τοποθεσία που λέγεται /Ασπρουγας. Εκεί οι κάτοικοι έδωσαν μια μάχη με τους Τούρκους, οι οποίοι λεηλάτησαν και πυρπόλησαν τις εκκλησίες και από τους 350 παπάδες και καλόγερους έσφαξαν μέσα σε μια μέρα 250. Μάλιστα κατάστρεψαν το θαυμάσιο ανάκτορο, που ονομαζόταν Πουπέ (κούκλα). Το παλάτι αυτό ήταν τριώροφο μεγάλης έκτασης. Σώζεται η πόρτα, συγκεκριμένα το κατώφλι του τρίτου ορόφου. Υπάρχει και δεξαμενή αλλά δεν έχουν γίνει ανασκαφές.Κατά τις επαναστάσεις το χωριό ήταν τόπος μαχών και επαναστατικών συγκεντρώσεων. Πολλοί κάτοικοι του χωριού πήραν ενεργό μέρος στην περίφημη Μάχη της Κρήτης. Ακόμη και στο Μακεδονικό αγώνα πολλοί οπλαρχηγοί πρωτοστάτησαν. Ο Εμμανουήλ Κατσίγαρης, οπλαρχηγός στο Μακεδονικό αγώνα, κατάγεται από εδώ και τιμήθηκε για την προσφορά του. Στη Νίππος αλλά και στη Θεσσαλονίκη υπάρχει προτομή του. Στην περιοχή του Νίπους σώζονται δεκατρείς εκκλησίες. Βόρεια του χωριού είναι η εκκλησία της Παναγίας της Περβολίτισσας ή Περιβολιτσιανή, αφιερωμένη στα Γενέθλια της Θεοτόκου. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Τρουλλινού, που προαναφέραμε, υπήρξε σχολή ζωγραφικής. Η εκκλησία ήταν ίσως έδρα επισκοπή ς από παλιά. Εδώ έχουν θαφτεί πολλοί μοναχοί και ιερείς μεταξύ δε αυτών και ο επίσκοπος Ραφαήλ. Εδώ ήταν η Ενετική Σχολή των Φρέρηδων, που μετά έγινε χριστιανικό μοναστήρι.Η κεντρική εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον Τίμιο Σταυρό, ένα μικρό βυζαντινό εκκλησάκι το οποίο το γκρέμισαν και έφτιαξαν νέα εκκλησία. Σώζεται η πολύ παλιά εικόνα της /Υψωσης του Τιμίου Σταυρού, ένας σταυρός ευλογίας, και μια μικρή εικόνα του Αγίου Αντωνίου σε ξύλο. Επίσης σώζονται και παλιά κεραμίδια, που έχουν φυλαχτεί, καθώς και δύο πλαίσια εικόνων παλιά και σκαλιστά. Σώζεται ακόμα και ένα τμήμα του παλιού σκαλιστού τέμπλου, που έχει τοποθετηθεί στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Την εκκλησία αυτή την έκτισε ο εφημέριος Αριστείδης Παπαδάκης ο οποίος πέθανε την ώρα που δούλευε σε ηλικία 42 χρόνων το 1931.Στην εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, σώζονται τοιχογραφίες βυζαντινής και κοπτικής τεχνοτροπίας. Εδώ είναι το κοιμητήριο του χωριού. Η εκκλησία, που είναι αφιερωμένη στο /Αγιο Πνεύμα έχει ανακαινιστεί. Υπάρχει μια πολύ παλιό εικόνα σχεδόν καταστραμμένη. Υπάρχει επίσης η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας, που είναι πολύ παλιά και πολλά άλλα εξωκλήσια. Από τις παλιότερες οικογένειες του χωριού είναι οι Χριστουλάκηδες, οι Κακατσάκηδες, οι Παυλάκηδες, οι Πουπάκηδες, οι Κεγιαδάκηδες, οι Βαρανάκηδες, οι Κοτσιφάκηδες, οι Πολογιωργάκηδες, οι Μελιγκουνάκηδες, οι Κουρομιχελάκηδες.Βορειοδυτικά και κάτω από το χωριό υπάρχει ρεματιά που κατεβαίνει από τα Λευκά Όρη. Στην κοίτη του χειμάρρου βρίσκεται η βρύση /Αvιτσα. Εδώ σύμφωνα με το θρύλο βρίσκεται μεγάλος θησαυρός. Λέγεται ότι στις λεκάνες που υπάρχουν στο άκρο του πλακόστρωτου έχυναν το χρυσό και τον έκρυβαν σε μέρος άγνωστο.Υπάρχει και σχετικό δίστιχο που λέει:"Σrnv /Αvιτσα, στn Μπάνιτσα και στoυ Καλερογιάνη ο θnσαυρός που κρύβεται, ποιος άξιος να τον βγάλει;"Η Μπάνιτσα είναι χείμαρρος νότια έξω από το χωριό Πεμόνια Αποκορώνου και Καλερογιάννης είναι τοποθεσία πάνω στα Λευκά Όρη.Στην άκρη της κοιλάδας της Γεωργιούπολης και στο νότιο μέρος του Νίππους τους χειμερινούς μήνες Δεκέμβριο ως Μάρτιο αναβλύζει από τη μέση ενός χωραφιού μεγάλη πηγή νερού που ονομάζεται Βόρθος. /Υστερα από μεγάλη βροχή, με το νερό που αναβλύζει εξέρχονται δεκάδες χέλια. /Οταν σταματήσει να αναβλύζει το νερό , τα χέλια παγιδεύονται και περισυλλέγονται. Το Μάιο με το όργωμα του αγρού ισοπεδώνεται το μέρος χωρίς να μένει κανένα ίχνος.